NGAYONG araw na ito, 45 taon na ang nakalilipas, naganap sa Maynila ang huling kabanata ng ­trilogy sa pagitan ng nagtatanggol na kampeong pandaigdig sa heavyweight na si Mumammad Ali at ang humahamong si Joe Frazier.

Noong ika-1 ng umaga ng Oktubre taong 1975 nagsagupa ang mahigpit na magkaribal na si “The Greatest” Ali at “Smokin” Joe sa 15-round na bugbugan sa harap ng 32,000 manonood sa Araneta

Coliseum (bininyagang Philippine Coliseum para lamang sa naturang pagtutuos).

Kabilang sa mga saksi sa brutal at madugong ­paghaharap ang mga numero unong tagahanga ng dalawa na sina ­Pangulong Ferdinand Marcos at Unang Ginang Imelda Romualdez Marcos.

Si Ali at si Frazier, dati ring kampeon, ay ­dumating sa lugar ng labanan sa magkahiwalay na itim na Mercedes Benz, tinahak ang halos walang lamang mga kalye mula Maynila patungong Cubao, Lungsod Quezon – senaryong makikita muli, makaraan ang ilang dekada, tuwing nagtatagumpay ang ­ipinagmamalaki ng bansa na si eight-division champion Manny Pacquiao.

Idineklara ni Pangulong Marcos na pista opisyal ang araw ng pagtutuos nina Ali at Frazier upang mas maraming Pilipino ang makapanood ng tinawag na “Thrilla In Manila” at Super Fight III.”

Kaya hindi pa naipakikilala ang magsasagupa sa ibabaw ng ring ay panalo na ang Thrilla!

Sa kabila ng pinalamig na bagong kabit na air condition ang arena, mainit pa rin ang pakiramdam sa loob dahil halos SRO (standing room only).

Nauwi sa tatlong yugto ang labanan nang si Ali, gaya ng nakaugalian, ay nagsimula na parang nasusunog na bahay sa unang limang round samantalang ang challenger ay parang buldoser na umatake sa sumunod na limang round.

Ang naiwang huling apat na kanto ang nagpasiya kung sino ang mas superyor sa dalawang pinakamagaling na heavyweight sa ibabaw ng lupa.

Ngunit maging ito ay pinaghatian nina Ali at Frazier.

Malupit ang naging palitan ng mga suntok na tila baga’y wala nang darating na bukas. Nang mapawi na ang usok ng sagupaan sa ika-14 na round, ang manager-trainer ni Smokin Joe na si Eddie

Futch ay nagpasiyang nasaksihan nang lahat ng mga manonood ang dapat nilang makita.

Ang kanyang estudyante, sa isip ni Futch, ay nakatanggap na ng sapat na parusa kaya dapat nang ihinto ang laban sa pamamagitan ng paghahagis ng tuwalya na tanda ng pagsuko. Ito’y sa kabila

ng pagtutol, siyempre, ng may dugong mandirigmang si Frazier.

Subalit sa ganoong pagkakataon, si Futch ang namalaging may hustong kaisipan at boses sa pagwiwikang: “Joe, I’m going to stop this,” dinig ng maraming nasa ringside kabilang ang media habang si Joe ay nakaupo sa kanyang stool.

“No, Eddie, no. Don’t do this me,” sigaw na protesta ni Smokin’ Joe sa halos hindi maintindihang tinig. Nagpatuloy ang pagsusumamo ni Frazier.

Pero tulad ng mga naunang pagkakataon sa napakatagal niyang pagiging ama ng kanyang alaga, alam ni Futch ang ginagawa niya.

Sa isang malumanay na tinig ay binigkas ito ni Eddie: “Sit down, son. It’s all over. The world will never forget what you did here today.”

Sa kabilang dako ng ­parisukat na lona ay nandoon si Ali, duguan din at naghahabol ng hininga, ­subalit nagdiwang nang marinig na inihagis na ng kabilang kampo ang tuwalya. Kumulapos sa

kanyang bangko si Ali na animo’y tinamaan ng bala mula sa isang sniper.

Sa loob ng kanyang dressing room, inamin ng kampeon na kung si Frazier ay tumugon sa tunog ng bell, hudyat ng ika-15 round, siya na ang magpapatigil ng kanilang sagupaan.

“It was like death. The closest thing to dyin,’ that I know,” bulalas niya.

Pagkababa sa ring, halos hindi makagulapay kapwa ang dalawang ­boksingero. Si Ali ay ­akay-akay ng dalawa niyang staff patungo sa dressing room.

Lumuluha si Joe nang pumasok sa kanyang silid-bihisan samantalang inaalo ni Futch.

Nang tanungin ni Bob Goodman, ang press ­liaison ni promoter Don King, kung kaya pa ni Joe na makaharap ang media para sa tradisyunal na post fight press conference, agad tumayo ang natalong challenger patungo sa lugar ng presscon.

Kasunod nito ay nagtungo si Goodman kay Ali para tanungin kung puwede siyang dumalo sa presscon. Pasigaw na sumagot si Drew Brown, isa sa mga alalay ni Ali: “You insane? Look at him!” sabay turo sa kanyang amo na nakalupasay sa sopa, halos hindi makakilos.

“Joe’s already there,” sagot ni Goodman na pagkarinig ng kampeon ay saka lamang tumayo para makisalamuha sa press.