PINAGTIBAY ng Supreme Court (SC) ang desisyon ng Commission on Audit (COA) na nagpatalsik sa “Early and Voluntary Separation Incentive Program” (EVSIP) ng pamahalaang lungsod ng Puerto Princesa, na nagsasabing ito ay lumabag sa batas ng Government Service Insurance System (GSIS).

Ipinasa rin ng Korte sa Office of the Ombudsman ang imbestigasyon sa diumano’y mga paglabag na isinagawa ng mga lokal na opisyal, kabilang na ang Mayor ng Puerto Princesa na si Lucilo Bayron.

Sa isang 18-pahinang resolusyon ng Korte Suprema na inilabas noong Pebrero 27, 2024 (GR No. 253127), tinanggihan ng Korte ang mosyon ng reconsideration na isinampa nina Mayor Bayron at ng iba pang mga opisyal ng lungsod, kabilang sina Konsehal Jimmy Carbonell, Henry Gadiano, Feliberto Oliveros III, at Roberto Herrera. Kasama rin sa mosyon si Mylene Atienza, ang administrative officer ng lungsod, na bahagi ng Screening & Evaluation Committee.

Pinagtibay ng Korte ang mga naunang natuklasan ng COA, partikular na ang desisyon nito sa No. 2020-100 na inilabas noong Enero 16, 2020, na nagbigay ng disallowance sa pagbabayad ng mga benepisyo sa ilalim ng EVSIP na umabot sa P89,672,400.74.

Ang mga natuklasang ito ay ipinaabot na sa Ombudsman para sa karagdagang imbestigasyon at posibleng pagsusulong ng kaso.

“Pinapaalalahanan ng Korte ang respetadong kapangyarihan ng Ombudsman na magsagawa ng mga paunang imbestigasyon hinggil sa diumano’y maling gawain ng mga opisyal ng gobyerno,” ayon sa desisyon.

“Maaaring gamitin ng Ombudsman ang resulta ng imbestigasyon upang magdesisyon kung magsasagawa ng aksyon laban sa mga petisyonaryo kaugnay ng mga halagang ipinamahagi sa ilalim ng EVSIP.”

Bilang bahagi ng desisyon, pinawalang-sala ang mga akusadong sina Roberto Herrera at Mylene Atienza mula sa anomang pananagutan hinggil sa refund ng mga halagang nakasaad sa Notices of Disallowance ng COA.

Nagsimula ang kontrobersiya noong 2010 nang ipatupad ng pamahalaang lungsod ng Puerto Princesa ang EVSIP sa ilalim ng Ordinansa Blg. 438 at Resolusyon Blg. 850-2010. Noong 2013, naglabas ang COA ng mga notice of disallowance tungkol sa EVSIP na umabot sa P89.67 milyon.

Inapela nina Bayron at ng iba pang mga opisyal ng lungsod ang desisyon ng COA, na humantong sa kasong umabot sa Korte Suprema.

Tinanggihan ng Korte ang kanilang apela at pinagtibay ang mga natuklasan ng COA, at sumang-ayon na lumabag ang EVSIP sa batas ng GSIS, partikular ang probisyon nito na nagbabawal sa mga programang maagang pagreretiro para sa mga empleyado ng lokal na gobyerno.

Sa kanyang desisyon, iniiwasan ng Korte ang pagtalakay sa mga pahayag ng mga petisyonaryo hinggil sa kanilang mabuting layunin, bilang respeto sa nagpapatuloy na imbestigasyon ng Ombudsman.Binibigyang-diin ng Korte ang paggalang sa konstitusyonal na papel ng Ombudsman sa paghawak ng mga ganitong kaso.