Namulat na ang mga mata kong likas na may kaguluhan sa Mindanao.  Talaga namang matatapang ang mga tao diyan, banaag natin iyan sa kanilang mga epiko, na noon pa man ay mataas ang pag-value ng mga taga-Mindanao sa katapangan.

Sa epikong Darangen halimbawa, ang bayani nito na si Bantugen ay sikat sa iba’t ibang kaharian dahil sa mga giyerang pinasok nito at pinanalunan. Hindi lamang mga lalaki, kundi may mga bayani din tayong kababaihan sa Mindanao na kung makipaglaban sa digmaan ay inaabot ng tatlong araw.  Bawat bundok ay iba’t ibang kaharian, ganyan noong bago pa man dumating ang mga Kastila.

Sa Mindanao din nanggaling ang tinatawag na­ting juramentado, na ang ibig sabihin ay isang Moro na nagdasal magdamag at susugod upang pumatay ng hangga’t ilan ang mapapatay sa mga kaaway.

Marami na ang nasusulat na tungkol sa mga taga-Mindanao, maraming kwento na kinapapalooban ng pagdanak ng dugo. Ngunit kung babagtasin ng malaliman, ang mga taong ito ay may pag-ibig din sa kapayapaan. Ang pag-ibig na iyan ang dahilan marahil kung kaya’t paulit-ulit na nakikipag-negosasyon sila sa pamahalaan.

Sa praktikal na pagtingin, kaya maraming taga-Mindanao ang nanggugulo at nahihikayat na manggulo ay sapagkat sa kahirapan na dinaranas ng kani-kanilang komunidad at pamilya.

Kung totohanin lamang ng pamahalaan ang mga basic services na dapat na natatamasa din ng mga taga-Mindanao sana ay walang nag-aaklas, walang nambobomba sa mga pampublikong lugar diyan.

Napakaganda ng Mindanao, ngunit sa likod nito ay may nakaambang panganib. Gutom ang mga tao, at ang mga nakakariwasa naman ay parang mga leon na naninibasib ng mga laman gamit ang kanilang pribadong armed group.

Dapat baklasin na ng pamahalaan ang mga private army sa Mindanao, gawan ng hindi lamang maganda, kundi magagarang imprastraktura ang Mindanao at irespeto ang kultura ng ating mga kapatid na nandiyan.

Noong panahon ni Nur Misuari bilang pinuno ng Autonomous Region of Muslim Mindanao, ni isang kutsarang buhangin ay wala umanong naibahagi ang pamahalaan sa mga taga-Tawi-Tawi.

Ibig sabihin, kung inaakala nating parte ng Pilipinas ang Mindanao, lalo ‘yang mga lalawigan na nakapaloob sa ARMM, dapat lamang namang matamasa din nila ang mga benepisyong tinatamasa ng mga taga-National Capital Region halimbawa.

Hindi dapat nila maramdaman na sila ay pawang mga outsider na may parehas na karapatan katulad ng ibang mga ordinaryong Pilipino.

Kung ang mga infrastructure project ay babaha sa Mindanao, kung mababaklas ang mga private army, kung mapupuksa ang mga terrorist group diyan, kung ang batas sa Mindanao ay magkakaroon ng ngipin, kung ang mga basic social services ay maide-deliver sa bawat residente ng Mindanao pati na ang libreng panonood ng sine para sa mga senior citizen doon, libreng pagkain para sa mga mag-aaral, housing projects, isang kabang bigas para sa bawat pamilya kahit every other month, kung mapapaigting ang pag-set up ng mga economic zone doon at makalikha ng maraming trabaho at business opportunities, magiging mapayapa na roon. Mapayapa dahil masaya ang bawat indibidwal, masaya na ang bawat pamilya sa Mindanao. (For the Flag / ED CORDEVILLA)